نشست علمی «اخلاق حرفهای پژوهش، در منابع دینی و یافتههای علمی» روز سه شنبه تاریخ 1404/9/25در نمایندگی جامعة المصطفی افغانستان با حضور اساتید و کارمندان نمایندگی برگزار گردید.
در این نشست علمی آقایان سیدمحمدسجادی و علی مدد فهیمی کارشناسان و آقای سیدفایز سعادت هاشمی دبیرعلمی بودند.
نشست با تلاوت قرآن کریم توسط آقای صداقت آغاز شد و سپس محورهای نشست توسط آقای هاشمی تبیین شد، ایشان تاکید نمودند که پژوهش علمی بدون التزام به اخلاق حرفهای، نهتنها فاقد اعتبار است، بلکه میتواند به اعتماد عمومی به علم و دانشگاه آسیب جدی وارد کند.
در ادامه، آقای فهیمی در رابطه اخلاق حرفهای توضیح دادند، ایشان اخلاق حرفهای را چنین تعریف کردند: مجموعهای از اصول، قواعد، مقررات و ارزشها که پژوهشگر باید از آغاز شکلگیری ایده پژوهش تا مرحله انتشار نتایج همواره آنها را مدنظر داشته باشد. آقای فهیمی تأکید کردند که اخلاق پژوهشی صرفاً به مرحله نگارش مقاله محدود نمیشود، بلکه تمامی فرآیند پژوهش را دربر میگیرد.
ایشان افزودند که پایبندی به اخلاق حرفهای باعث ارتقای کیفیت پژوهش، افزایش اعتماد علمی و جلوگیری از انحرافات پژوهشی میشود. به باور ایشان، پژوهشگری که اخلاق حرفهای را رعایت میکند، مسئولیت اجتماعی خود را نیز بهدرستی شناخته و به نتایج پژوهش بهعنوان امانتی علمی مینگرد که باید صادقانه به جامعه علمی ارائه شود.
آقای فهیمی در ادامه درباره راهکارهای ارتقای اخلاق حرفهای توضیح دادند، ایشان آموزش مستمر، تدوین آییننامههای شفاف و نظارت علمی را از مهمترین راهکارها برشمردند.
در ادامه آقای سجادی به مهمترین مصادیق نقض اخلاق پژوهشی پرداختند؛ از جمله سرقت علمی، تحریف دادهها و نتایج. ایشان پیامد این نقایص را سقوط اعتبار علمی پژوهشگر، بیاعتمادی جامعه علمی و تضعیف جایگاه علم عنوان کردند و بر ضرورت پیشگیری جدی از این آسیبها تأکید نمودند.
سپس آقای سجادی به بررسی رابطه اخلاق حرفهای با قانون پرداختند و بیان کردند که اخلاق و قانون دو مفهوم مرتبط اما متمایز هستند؛ قانون حداقلهای الزامآور را مشخص میکند، در حالی که اخلاق حرفهای پژوهشگر را به رعایت حداکثری ارزشها فرامیخواند. آقای سجادی اصول کلی اخلاق حرفهای را شامل صداقت، امانتداری، بیطرفی، مسئولیتپذیری و رعایت حقوق انسانی دانستند.
آقای سجادی در پایان سخنان خود بر این نکته تأکید کردند که رعایت این اصول نهتنها یک تعهد فردی، بلکه یک ضرورت اجتماعی است. ایشان افزودند که بیتوجهی به اخلاق حرفهای میتواند پیامدهایی فراتر از تخلف قانونی داشته باشد و اعتماد میان پژوهشگران، نهادهای علمی و جامعه را بهشدت تضعیف کند.