روز پنجشنبه تاریخ 1404/8/22 جلسه فرهنگی تحت عنوان «روانشناسی عبادت در نهجالبلاغه» با حضور اساتید و کارمندان نمایندگی جامعة المصطفی افغانستان با ارائه آقای دورانعلی محسنی برگزار گردید.
در این جلسه، آقای دوران علی محسنی با محوریت سخن حکیمانه امیرالمؤمنین علی (ع) در خطبه ۳۰۴ نهجالبلاغه، به تبیین ابعاد روانشناختی عبادت پرداخت. وی در آغاز سخنان خود با تلاوت فراز «إِنَّ لِلْقُلُوبِ إِقْبَالًا وَ إِدْبَاراً فَإِذَا أَقْبَلَتْ فَاحْمِلُوهَا عَلَى النَّوَافِلِ وَ إِذَا أَدْبَرَتْ فَاقْتَصِرُوا بِهَا عَلَى الْفَرَائِضِ؛ دلها را در كار خير و عبادت اقبال و ادباريست چون اقبال بدان دارند آنها را به انجام نوافل واداريد، و چون خسته اند و بدان پشت كرده اند بهمان انجام فرائض اكتفا كنيد» بیان کرد که امام علی (ع) با نگاهی ژرف و واقعگرایانه، روح و روان انسان را در مسیر بندگی مورد توجه قرار داده و بر شناخت حالات درونی انسان در هنگام عبادت تأکید میورزد.
آقای محسنی در ادامه توضیح داد که «اقبال و ادبار قلب» در حقیقت نشاندهندهی نوسان حالات روحی انسان در ارتباط با خداوند است. انسان همواره در یک حالت ثابت روحی قرار ندارد و گاهی دل او سرشار از شوق و اشتیاق به عبادت است و گاهی دچار خستگی و بیمیلی میشود. از نگاه حضرت علی (ع)، در زمان اقبال دل، باید از فرصت استفاده کرد و انسان را به انجام نوافل و عبادتهای مستحبی تشویق نمود؛ اما هنگامی که دل در حالت ادبار است، باید تنها به واجبات بسنده کرد تا عبادت به تکلف و ملالت تبدیل نشود.
وی افزود که این سخن امام علی (ع) در حقیقت پایهای از روانشناسی دینی و مدیریت روح انسان در عبادت را تشکیل میدهد. اگر انسان حالات روحی خود را بشناسد و بر اساس آن برنامهریزی کند، عبادتش ماندگار، با نشاط و اثرگذار خواهد بود. به باور آقای محسنی، بسیاری از افراد به دلیل بیتوجهی به این اصل، دچار دلزدگی از عبادت میشوند و گمان میکنند ایمانشان ضعیف شده، در حالیکه طبیعت دل انسان دارای فراز و فرود است و باید با درک این واقعیت، رفتار عبادی خود را تنظیم کرد.