نشست علمی تحت عنوان «بررسی روش تعامل عادلانه پیامبر رحمت محمد مصطفی(ص) در تربیت اخلاقی جامعه اسلامی» در نمایندگی جامعة المصطفى افغانستان برپا شد

نشست علمی تحت عنوان «بررسی روش تعامل عادلانه پیامبر رحمت محمد مصطفی(ص) در تربیت اخلاقی جامعه اسلامی» روز سه شنبه تاریخ 1402/7/11 در سالن دفاعیه نمایندگی جامعة المصطفى افغانستان برگزار گردید.

به مناسبت هفته وحدت، میلاد نبی مکرم اسلام(ص) و امام جعفر صادق(ع)  نشست علمی تحت عنوان «بررسی روش تعامل عادلانه پیامبر رحمت محمد مصطفی(ص) در تربیت اخلاقی جامعه اسلامی » برگزارگردید.

آقای محمدآصف حکمت و آقای محمدصادق عادلی کارشناسان نشست و آقای انورحسین سروش دبیر علمی نشست بودند.

پس از قرائت آیاتی چند از کلام‌الله مجید ، دبیر نشست آقای سروش ضمن عرض تبریک به مناسبت میلاد مسعود و خجسته رسول گرامی اسلام(ص) و پیشوای مذهب جعفری امام جعفر صادق(ع) از کارشناس برنامه آقای عادلی درخواست نمود که راجع به نحوه تعامل پیامبر در جامعه صحبت نماید.

آقای عادلی آموزه عدالت، رحمت و شفقت در تعامل پیامبر(ص) را اساسی دانست و بیان داشت: آن حضرت عدالت اجتماعی را به‌عنوان یک اصل اساسی اجتماعی در جامعه نهادینه نمود و احکام و داوری‌های آن حضرت میان قبایل و گروه‌های اجتماعی مبتنی بر عدالت بود. اما به لحاظ رفتار فردی بالاتر از عدالت تعامل خود را با دیگران بر مبنای احسان، رأفت، شفقت و مدارا پی‌ریزی کرده بود. وی عدالت را به یک معنا عدم دست‌درازی به حقوق دیگران دانست اما احسان را فراتر از آن به معنای چشم‌پوشی از حق خود و وانهادن آن به دیگری معرفی نمود و این را یکی از ویژگی‌های اساسی پیامبر(ص) دانست.

آقای عادلی به معانی و برداشت‌های دیگر از عدالت نیز پرداخت، ایشان عدالت توزیعی، عدالت رویه‌ای در این بین مهم دانست و نمونه‌های برجسته از این دو نوع عدالت را در سیره نبی اکرم(ص) بیان داشت و الگوگیری از آن را برای مدیریت در سطح جامعه، سازمان، نهادهای آموزشی و حتی در سطح خانواده تجویز نمود.

آقای محمدآصف حکمت کارشناس دیگر برنامه به بُعد اخلاقی تعامل پیامبر اسلام(ص) در جامعه پرداخت و بیان داشت که پس از شکست، سیانتیسم، پوزیتویسم و دیگر «ایسم»های رایج در غرب امروزه بازگشت به اخلاق و معنویت به یک ضرورت اجتناب‌ناپذیر بدل شده است. ایشان در این راستا از ایجاد رشته علمی «تربیت اخلاقی» که در قرن بیستم نام برد که امروزه به یکی از رشته‌های پرطرفدار بدل شده است سخن گفت و اظهار داشت تربیت اخلاقی یک موضوع میان رشته‌ی پربار است که در آن از یافته‌های علم اخلاق و تربیت به‌صورت ترکیبی استفاده می‌شود.

 ایشان سپس به تعریف تربیت اخلاقی پرداخت و بیان داشت از این رشته 22 تعریف ارائه شده است اما این تعاریف از یک منظر کلان مبتنی بر دو رویکرد است. رویکرد نخست تربیت اخلاقی را با تأکید بر فضایل و رذایل اخلاقی تعریف و تحدید می‌کند. در رویکرد دوم تربیت اخلاقی را با تأکید بر پرورش شناختها، بینشها، اراده‌ها، گرایش‌ها و رفتارهای اخلاقی  پی می‌گیرد. وی براین اساس، تربیت اخلاقی را فرایند انتقال و تعمیق دانش ها، بینش ها، هدایت و تقویت گرایشهای مثبت و سازنده در ابعاد جسمانی و روحی برای رسیدن به کمال مطلوب تعریف نمود. وی سپس با استناد به سیره پیامبر اکرم(ص) بحث تربیت اخلاقی را پی گرفت و بیان داشت: سیره نبی مکرم اسلام نشان می‌دهد که آن حضرت در گام نخست به دانایی و به تعبیر دیگر بر بُعد دانشی و بینشی می‌پردازد، برای نمونه آیات مکی بر تصحیح باورهای تمرکز دارد. آیات مدنی اما بر محبت، رحمت و شفقت برجسته‌تر می‌شود.

 ایشان در پایان اظهار داشت همانگونه که عدالت توزیعی و رویه‌ای در ارتباط با جامعه و دیگران مهم است عدالت درونی و تنظیم عادلانه نیروها و قوای درونی انسانی نیز مهم و حیاتی است، چه اینکه یک فرد تا به اعتدال درونی دست نیافته است نمی‌تواند در سطح جامعه رفتار عادلانه داشته باشد. وی با تأسی به فلاسفه کلاسیک و سنتی اظهار داشت عدالت در قبال قوه غضبیه و نحوه مهار و مدیریت آن اگر رعایت شود فضیلت شجاعت محقق می‌شود و اگر اعتدال در ارتباط با قوه شهویه رعایت شهویه رعایت شود فضیلت عفت تحقق یافته است. وی حتی در ارتباط با عقل و خرد نیز اظهار داشت اعتدال در به کارگیری قوه عقلانی نیز امری است مورد تأکید و تأیید حکما و آنان اعتدال در عقلانیت را حکمت نامید.

 آقای حکمت درجمع‌بندی پایانی سخنانش اظهار داشت در تربیت اخلاقی اول باید به خودسازی پرداخت و افراد خودساخته و به‌لحاظ اخلاقی تربیت یافته می‌تواند به تربیت اخلاقی دیگران اهتمام ورزد.